Zitvatorok Antlaşması 1606 (Nedenleri, Maddeleri, Sonuçları) Nedir?

 Zitvatorok Antlaşması 17.yy başlarında yükselme-duraklama döneminde Osmanlı-Avusturya arasında geçen uzun savaşlar sonucunda Osmanlı’nın İstanbul ( İbrahim Paşa) Antlaşmasında kazandığı Avrupa hakimiyeti Zitvatorok Antlaşmasıyla sona ermiştir. İstanbul Antlaşmasında Avusturya kralı Osmanlı sadrazamına eşit olacak ibaresi kaldırılarak Avusturya arşidükü Osmanlı kralına eşit olacak ibaresiyle şartlar eşitlenmiştir. Bu antlaşmayla birlikte Osmanlı Devleti’nin yükselme dönemini durduran antlaşma olarak da bilinmektedir. 11 Kasım 1606 tarihinde imzalanan Zitvatorok Antlaşması için Osmanlı adına  I.Ahmed Avusturya adına Matthias imza atmıştır.  Bu antlaşma 9 Aralık 1606 yılında II.Rudolf tarafından onaylanarak resmiyet kazanmıştır.

Zitvatorok Antlaşmasının Nedenleri Nelerdir?

Zitvatorok Antlaşması Osmanlı ile Avusturya arasında 15 yıl boyunca süren savaşlar üzerine imzalanmıştır.  Her iki devlette 15 yıl savaşlarında askeri ve ekonomik anlamda yıpranmış ve barış ile sonuçlanması gerektiği düşünülmüştür. Yıllar 1596’yı gösterdiğinde taraflar arasında barış antlaşması yapılması konuşulmuş fakat ertelenmiştir. Bu savaşın da etkisiyle Osmanlı Celali isyanları ile birlikte halk yönetime isyan etmeye başlayarak iç karışıklık dönemine girilmiştir. İsyanın iyice baş göstermesiyle birlikte artık Avusturya ile barış yoluna gidilmesi gerektiği biliniyordu fakat Sultan I.Ahmed bunu istemedi ardından iki taraf içinde barış zorunlu bir durum olduğu için anlaşma yoluna gidildi.

Zitvatorok Antlaşmasının Tarihteki Önemi

Zitvatorok Antlaşması Osmanlı Devleti’nin hem Avusturya’ya hem de diğer Avrupa devletlerine karşı olan üstünlüğünün sona erdiği antlaşmadır. Osmanlı Devletine yükselme döneminde adeta duraklama yaşatan bir savaş olarak tarihe geçen Osmanlı-Avusturya 15 yıl savaşları sonucunda Osmanlı iç karışıklık ve savaşlardan dolayı barış yoluna gitmeyi istemiş ve dolayısıyla  siyasi ve ekonomik bütünlüğün bozulup yıllar öncesindeki Osmanlı statü üstünlüğünün sona ermesine sebebiyet vermiştir . Osmanlı Devleti Avusturya’ya karşı çok büyük galibiyetler kazanmış  fakat Celali İsyanları ve İran Savaşlarının çıkması dolayısıyla istedikleri sonucu alamamıştır. Osmanlı Devleti Kanuni Sultan Süleyman döneminde siyasi, ekonomik ve mali alanlarda çok fazla avantajlar kazanmıştır. Zitvatorok Antlaşması ile elde ettiği tüm hukuki avantajlar sona ermiş ve Avusturyayla eşit bir konuma gelmiştir.

Zitvatorok Antlaşması Hangi Maddelerden Oluşuyor?

Zitvatorok Antlaşması maddeleri incelendiğinde Osmanlı daha avantajlı gibi gözükse de Avusturya için daha karlı bir antlaşma olmuştur. Antlaşma maddeleri şöyledir:

• Avusturya arşidükü Osmanlı padişahına eşit olacaktır.
• Osmanlı padişahı “Kutsal Roma İmparatoru” anlamına gelen Kayzer sıfatıyla Avusturya kralına hitap edecektir.
• Eğri, Estergon ve Kanije kaleleri Osmanlı Devletine, Yanıkkale ve komarom kaleleri de Avusturya Devletine verilecektir.
• Osmanlı-Avusturya savaşları esnasında kazanan tarafların toprağı yine o devlete verilecektir.
• Kalelerde esir almak yasaklanacak ve savaş sırasında esir alınan askerler takas yoluyla gönderilecektir.
• Osmanlı Devleti savaş tazminatı için 200.000 altın alacaktır.
• Padişahlar birbirlerine her 3 yılda bir özel hediye gönderecektir.
• Bu antlaşmanın geçerlilik süresi 20 yıldır.
• Avusturya vergiden muaf tutulacaktır.

Zitvatorok antlaşması ile ilgili daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

Zitvatorok Antlaşmasının Sonuçları

Zitvatorok Antlaşması sonucunda Osmanlı Devleti için yükselme ve duraklama dönemlerinde kritik sonuçlara sebebiyet verecek dönüm noktası antlaşmalarından birisi olmuştur. Antlaşma 60 yıl geçerli olmuş fakat Osmanlı için avantajlı maddeler olsa da Osmanlı’nın sahip olduğu eski gücü yitirmesine ve ekonomik ve askeri alanda yıpranmasına sebep olmuş bir barış antlaşmasıdır. Osmanlı bu antlaşmadan sonra Avrupa’da ciddi topraklar kazanamamış ve Macaristan Krallığı topraklarından ileriye gidememiştir. Antlaşmada yer alan Avusturya vergi vermeyecek maddesi ile de  Osmanlı Devletinin gelirleri azalmaya başlamıştır. Bu antlaşmadan sonra Osmanlı Devleti Avrupa’da kendisini  90 yıl askeri olarak gösterme fırsatı bulsa da 1699 yılında imzalanan Karlofça Antlaşması ile birlikte çok fazla toprak kaybetmektedir.