Tımar sistemi, Osmanlı İmparatorluğunda 14 ve 16.yy arasında kullanılmıştır. Bu sistem kısaca taşradaki vergilerin toplanması ve güvenliğin sağlanması amacıyla atlı askerlere devlet tarafından tahsis edilen topraklar olarak tanımlanabilir. Bu topraklardan elde edilen gelirler Osmanlı ordusunun giderlerini karşılamak için de kullanılıyordu. Farsça bir kelime olup acı, ızdırap, bakım ve sadakat gibi anlamlara gelmektedir. Osmanlı Devleti’nin en güçlü olduğu dönemlerde kullanılan Tımar ya da Dirlik sisteminin ne olduğunu, özelliklerini ve sağladığı faydaları bu yazımızda bulabilirsiniz.
Tımar Sistemi Nedir?
Tımar sistemi Osmanlı İmparatorluğunun en temel geçim kaynaklarından birisidir. Bu politikanın uygulanmasının en temel sebepleri devletin refah ve mutluluk seviyesini arttırarak sürdürülen yayılmacı politikaları devam ettirebilmektir. Tımar sisteminde savaşlarda fethedilen bölgeler yeniçerilere ve sipahilere geçici olarak verilmekteydi. Bununla birlikte hem mali açıdan hazineye para akışı sağlanmış oluyor hem de askerlerin maaşları topraklar üzerinden kolay bir şekilde ödeniyordu. Tımar sistemi zaman içerisinde hem Osmanlı Devleti’nin yayılmacı politikalarını arttırmış hem de fethedilen bölgelerin Türkleştirilmesini sağlamıştır.
Bu sistem sadece devlete değil orduya da çok büyük getirileri olmuştur. Fethedilen topraklar üzerinde:
- Kullanım dışı olan topraklar
- Tarım arazileri
- Meyve bahçeleri
- Çiftçilerin yaşam alanlarında bulunan topraklar tımarlı sipahilerin denetimi altına alınmıştır.
Tımar Sistemi Türleri
Osmanlı Devleti’nde fethedilen topraklar üzerinde tımarlı sipahilere verilen topraklar 3 sınıfa ayrılmaktadır.Bunlar:
Miri Topraklar
Miri toprakların sahibi devlettir. Toprakların yönetimi devlet büyükleri ve orduya aittir. Bu topraklar kendi içerisinde 3 sınıfa ayrılır:
Has
Yıllık geliri 100.000 akçeyi aşan en değerli toprak türüdür. Bu topraklardan elde edilen gelirler:
- Padişaha
- Hanedan üyelerine
- Veziriazama
- Beylerbeyine
- Sancak beylerine ve
- Üst düzey devlet görevlilerine verilirdi.
Zeamet
Yıllık geliri 20.000 ila 100.000 akçe aralığındadır. Topraktan elde edilen gelirler:
- Defter kethüdası
- Miralay
- Çavuş
- Azep ağası
- Dizdar ve
- Sınıf olarak daha küçük devlet memurlarına verilirdi.
Tımar
Yıllık geliri 20.000 akçeden az olan topraklardır. Topraklar üzerinden elde edilen gelirler savaşlarda ön plana çıkan askerlere vezir,beylerbeyi,sancakbeyi gibi devlet büyüklerinin bildirileri üzerine tımarlar verilirdi. Ayrıca Osmanlı devletine bir süre de olsa hizmet eden asker ve memurlar da tımardan faydalanırdı.
Mülk Toprakları
Tımar sistemi içerisindeki mülk toprakları sadece kişiye özel olarak verilmekteydi. Dolayısıyla bir kurum veya saray bu gelirden faydalanamazdı.
Vakıf Topraklar
Vakıf topraklar dini veya sosyal amaçlı olarak kurulan dernek, vakıf veya kurumlara verilirdi. Dolayısıyla kişiler ve saray bu gelirlerden faydalanamazdı.
Tımar Sisteminin Özellikleri
Tımar sistemi köylüler üzerinden vergilerin tahsil edilmesi ve ordunun ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla kurulmuştur. Devlete borcu olan köylüler vergilerini tımarlı sipahilere verirler. Sipahilerde köylülerden aldıkları vergilerle “cebelü” yetiştirirlerdi. Cebelü yetiştirmenin dışında sahibi oldukları topraklarında güvenlikleri sipahilerden sorulurdu. Ayrıca Osmanlı’da barış dönemi yaşandığında sipahiler sefere çıkmadıkları zamanlarda çiftçilikle uğraşıp devlete üretim konusunda katkı sağlamak zorundadır.
Tımarlı sipahilere verilen tarım arazilerinin herhangi bir şekilde halka satılması veya kiralanması yasaktır. Tımar sistemi içerisinde verilen toprakların sahibi devlettir. Bu topraklar devlet içerisindeki zengin-fakir ayrımı gözetilerek köylüye eşit miktarda dağıtılırdı ve yıl içerisinde gerekli verimi sağlayamayan köylülerden topraklar geri alınırdı. Askerler gibi köylülere verilen topraklarında el değiştirmesi kesinlikle yasaktı.
Tımar Sistemi Faydaları
- Tımarlı sipahiler aldıkları toprakları korumakla mükellef oldukları için bulundukları alanda güvenlik sağlanmıştır.
- Devlet açısından bakıldığında vergilerin alınması kolaylaşmıştır. Çünkü köylüler devlete verecekleri vergileri tımarlı sipahilere vererek bu sistem devletin iş yükünü azaltmıştır.
- Tımarli sipahiler alınan vergilerle cebelü askerlerini yetiştirdikleri için bir savaş anında her zaman hazırda asker bulunuyordu. Ayrıca ordu için ihtiyaçlar topraklar üzerinden karşılandığı için devlet hazinesinden tasarruf sağlanıyordu.
- Zengin ve fakirler arasında denge sağlanmaya başlandı. Çünkü devlet tarafından verilen topraklar gelirlere göre eşit olarak dağıtılırdı.
- Tarıma elverişli olan topraklar hiçbir zaman boş kalmamış ve üretim sürekli olarak devam etmiştir.
- Yayılma politikası olumlu anlamda etkilenmiştir.
Yorum Gönder
Yorumunuzu Girin...